De Nationale Groendag wordt dit jaar gehouden in de gemeente Groningen. Niet zo vreemd dat op donderdag 9 oktober groenprofessionals, stedenbouwkundigen, beleidsmakers en bestuurders naar Groningen komen, want de gemeente maakt flinke, en zichtbare, stappen op het gebied van klimaatadaptatie en vergroening. Een gesprek met wethouder Mirjam Wijnja.
Onderstaand verkort interview stond eerder in de Steenbreek-special van vakblad Groen. Interesse in de volledige versie of een abonnement van dit vakblad? Klik hier voor meer informatie.
Wijnja (43) is bezig met haar eerste termijn als wethouder voor GroenLinks in de gemeente Groningen. Daarvoor was ze 8 jaar raadslid, waarvan 5 jaar in Ten Boer, toentertijd de kleinste gemeente van Nederland.
‘Ik vind het wel mooi dat ik daar de politiek heb geleerd. Dan leer je het op heel kleine schaal waar het eigenlijk over gaat. Ik heb daar heel veel profijt van. Als bestuurder van de zesde gemeente van Nederland, waar de organisatie zo groot is, raak je dat weleens kwijt.’
In 2022 is de gemeente Groningen als een van honderd Europese steden door de Europese Unie aangewezen voorloper om in 2030 klimaatneutraal te zijn. Wat heeft Groningen sinds die tijd gedaan en hoe staat het met de voorlopersfunctie?
‘Als je onderdeel van dat netwerk bent, wissel je onderling enorm veel uit qua kennis, maar je kunt ook samen coalities bouwen om financiering te halen. We hebben vorig jaar onze plannen om klimaatneutraal te worden naar Europa gestuurd. Als je kijkt naar Europa, dan blijken wij al best wel ver te zijn. Wij hebben een koploperspositie als het gaat over uitvoeren van mitigatiemaatregelen om CO2-uitstoot te beperken.
Het is een belangrijk netwerk om in te verkeren, maar uiteindelijk wil je wel toegang krijgen tot die financiële middelen die we uiteraard ook nodig hebben.’
Is dat jaartal van 2030 reëel?
‘Wij hebben de routekaart ‘CO2-neutraal’ vastgesteld op 2035; nog niet zo lang geleden hebben we daarover een update naar de gemeenteraad gestuurd. We maken daarin onderscheid tussen beïnvloedbaar en niet beïnvloedbaar beleid vanuit de gemeente bezien, en dan liggen we behoorlijk op koers.
In het begin hadden we zoiets van: 2035, dat kan toch helemaal niet, dat is toch helemaal niet haalbaar? Maar dan zie je als je daar strak op stuurt en je bepaalde keuzes in het bestuur maakt, dat je een behoorlijk eind kunt komen. Ik ben daar wel optimistisch over.’
Groningen loopt in vergelijking met andere Europese landen dus voor. Hoe zit dat in eigen land? Is Groningen daar ook koploper?
‘Ja. Wat ik daar het mooiste voorbeeld van vind zijn warmtenetten; wij hebben het enige publieke warmtebedrijf in Nederland dat gewoon goed loopt, terwijl er landelijk altijd van alles en nog wat te doen is om warmtenetten. In Groningen loopt dat al een aantal jaren vrij goed. Dat gaat dan een beetje in de luwte, want dat is ook Groningen. Het is voor de mensen die bij ons werken belangrijk om zich te realiseren dat we eigenlijk goed bezig zijn als gemeente.’
Nationale Groendag
Wethouder Wijnja is spreker op de aanstaande Nationale Groendag in Groningen. Het thema van deze Groendag is Van Spanning naar Samenwerking: waarde halen uit stedelijk groen.
Het congres wordt georganiseerd door de gemeente en provincie Groningen, samen met Stichting Steenbreek. Meer informatie en de mogelijkheid tot aanmelden vind je hier.
In het gemeentelijk groenplan ‘Vitamine G’ uit 2020 staan voorstellen hoe Groningen meer, beter en bereikbaar groen gaat realiseren. Hoe staat het met die ambities?
‘Dat gaat heel goed. We willen jaarlijks 30.000 vierkante meter groen erbij en 1000 bomen aanplanten. We zijn, als het over die bomen gaat, zeg maar halverwege jaar vijf en we hebben de doelstelling al zo’n beetje bereikt. Die bomen planten we door de hele gemeente heen. Als er bijvoorbeeld een herinrichting is van een straat of een gebied of er vinden verkeersaanpassingen plaats, dan kijken we altijd heel goed waar we bomen kunnen neerzetten met daarbij – dat is een heel belangrijke aanvulling – een goede groeiplaats.
De bomen die we nu planten moeten bij wijze van spreken een eeuwigheid blijven staan. We hebben, bijvoorbeeld, Dudok aan het Diep aangelegd. Een verblijfplek met ruimte voor groen en kansen voor ontmoeting en recreatie op en aan het water. Als ergens woningen gebouwd worden, komen daar ook bomen. Dat begint echt zijn vruchten af te werpen.’
En die 30.000 vierkante meter groen?
‘Daar zitten we al overheen. We maken onderscheid tussen groenvoorziening en natuur. Als je kijkt naar de periode tussen 2022 en 2025 zie je dat bij groenvoorziening het totaal oppervlak met 4,2 procent is toegenomen en bij natuur met 5,4 procent. Dat gaat dus hartstikke goed.’
Het uitvoeringsplan van Vitamine G loopt tot 2025. Dat is bijna voorbij. En nu?
‘Er wordt een nieuw uitvoeringsplan gemaakt. De planning is dat het aan het einde van dit jaar klaar is. Dat plan loopt dan van 2026 tot 2030. Ik verwacht dat de vergroening van de gemeente alleen nog maar zal toenemen, omdat we het ook gaan reguleren. De vaststelling van een nieuw groenplan is een mooi moment om ook even te kijken of we wel scherp genoeg in die doelstellingen zaten of dat er nog wel een tandje bij kan.’
‘Groen toevoegen gaat over de openbare ruimte en de druk op die openbare ruimte neemt enorm toe. We hebben in Groningen afgesproken dat we woningen binnen de bestaande stad toevoegen. In het college zijn we het heel erg eens over de noodzaak van het versnellen op het gebied van groen om gewoon een leefbare stad te houden voor onze inwoners.’
De gemeente Groningen heeft onlangs nieuwe groennormen ingevoerd voor de aanleg van beplanting en bomen bij ruimtelijke ontwikkelingen. Wat houden die normen onder meer in?
‘Waar wij graag naartoe willen is dat we het toevoegen van groen en bomen juridisch gaan borgen en reguleren. We hebben daarvoor gekeken naar de landelijke Handreiking Groen in en om de Stad. Wij kunnen niet wachten tot iedereen uitgediscussieerd is over groennormen. We moeten nu zorgen dat overal waar we ontwikkelen of waar gebouwd wordt, dat dat klimaatadaptief en dus toekomstbestendig ingericht wordt.
We moeten die juridische borging gewoon nu zelf gaan fixen. De eerste stap is dat we ons richten op nieuwbouw, zowel inbreiding als uitbreiding. Die normen zijn afhankelijk zijn van het gebiedstype. Je kunt je voorstellen dat in de binnenstad fysiek minder ruimte voor groen is, dus daar hebben we andere groennormen dan in andere wijken. Maar we gaan toe naar overal ongeveer 30 procent groen.
Er is uitgebreid overleg geweest met de ontwikkelaars en wat we terughoren is dat zij het in ieder geval prettig vinden dat ze weten waar ze aan toe zijn. Ook woningbouwcorporaties hebben echt op inhoud meegepraat over hoe de groennormen nu uiteindelijk zijn vormgegeven.’
Wat zijn voor de toekomst de uitdagingen of doelstellingen van de gemeente Groningen?
‘De gemeente gaat over de openbare ruimte. Het grootste gedeelte is privé-eigendom, van ondernemers of van inwoners. Zij moeten op hun eigen grond ook iets doen. Onder meer met groensubsidies, bijvoorbeeld voor het aanleggen van een groen dak of afkoppelen van hemelwater, waterberging aanleggen, grijs-voor-groenmaatregelen, een groene muur aanleggen of aanplanten van bomen. Dat doen we onder de noemer Duurzaam Groningen.
Een partner als Stichting Steenbreek helpt daarbij om wijkgericht te vergroenen. Vorig jaar is in de wijk Vinkhuizen 700 vierkante meter ontsteend en vergroend. Nu is Steenbreek actief in Hoogkerk. Die aanpak helpt enorm, want dan horen bewoners daar een jaar lang van alles en nog wat over. We zien dat dat werkt; er zit goede energie in en dan willen mensen ook wel iets doen.’