Natuurmonumenten is vanaf volgend jaar gastheer van het Eindhovense landgoed De Wielewaal. Een bezoekerscentrum zal onder andere een informatiepunt voor natuureducatie, kleinschalige horeca, een vergaderlocatie en speelruimte in de openlucht huisvesten. Het centrum moet sociale impact genereren en bezoekers over de natuur vertellen. De gemeente streeft ernaar het landgoed eromheen in de tweede helft van 2025 deels al open te stellen.
‘Het wordt een plek om te inspireren en voor natuureducatie, dus informeren over de unieke natuur en cultuurhistorie van het landgoed’, zegt wethouder Rik Thijs (Klimaat en Vergroening).
Bezoekers kunnen er terecht voor informatie over flora en fauna, wandelroutes en cultuurhistorie, zoals de tuinen en gebouwen. Het centrum moet een belangrijke entree worden van het landgoed.
Op de plek waar het bezoekerscentrum zal worden gebouwd, staan nu het voormalige tuinhuis van het landgoed en een schuur. Om de beoogde activiteiten genoeg ruimte te geven, zullen deze twee gebouwen worden verbouwd.
Het bezoekerscentrum op De Wielewaal is volgens Jasper Kuperus, teamleider Bezoeken en Beleven van Natuurmonumenten, wel deels pionieren voor zijn organisatie. Natuurmonumenten heeft tien andere gebieden waar bezoekers ontvangen worden, maar niet op zo’n plek.
‘Zo dicht bij de stad zitten we normaal echter niet. Dat vraagt om een andere aanpak en een ander verhaal. We zien dat we het met natuureducatie in onze natuurgebieden ook niet redden; we moeten breder kijken.’
Relatie met natuur
De gemeente wil met het centrum invulling geven aan drie pijlers. Allereerst moet het een belangrijk entree worden voor een bezoek aan De Wielewaal en het grotere natuurgebied Lichtbos. Het bezoekerscentrum ligt naast woonwijken Strijp-R en Drents Dorp.
Een ander belangrijk doel van het centrum is om bezoekers te informeren over de relatie tussen mens en natuur. Onder andere biodiversiteit, klimaatadaptatie en positieve gezondheid worden daarin meegenomen.
Via het bezoekerscentrum willen de wethouder en Natuurmonumenten de inwoners van Eindhoven aansporen om thuis de tegels uit de tuin te halen. ‘Het feit dat je in de stad woont, wil niet zeggen dat je niets kan doen voor de natuur.’
Ook vindt de gemeente het belangrijk om het gebied met de programmering breed toegankelijk te maken. ‘Ook voor een hapje en een drankje. De invulling van het centrum moet iedereen naar het gebied trekken.’
De gemeente zegt meerwaarde te zien in een exploitant die vooral mensen in dienst neemt met afstand tot de arbeidsmarkt.
Gastheer, gastvrouw
Het centrum wordt daarnaast de uitvalsbasis van werknemers en vrijwilligers van Natuurmonumenten, met een gastheer of gastvrouw en begeleiders voor excursies.
Natuurmonumenten heeft veel ervaring met het exploiteren van bezoekerscentra in natuurgebieden en het werken met vrijwilligers.
Keperus ziet ook kansen om vooral jongeren, minima en internationals enthousiast te maken voor een rol als vrijwilliger. ‘We zien met een sfeervol nieuw bezoekerscentrum kans om hen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met de natuur.’
In 2040 geld van ASML?
‘Wij zijn in de gelukkige positie als gemeente om de financiële middelen te kunnen investeren in dit landgoed. We hebben eerder vier miljoen apart gezet om incidenteel te investeren in achterstallig onderhoud en wandelpaden’, aldus Thijs.
Voor de langere termijn verwacht de wethouder dat de gemeente ondersteuning krijgt om het gebied te beheren. ‘We hebben een ontwikkelvisie opgesteld voor het grotere Lichtbos. Als we kijken naar 2040 of 2050, dan zijn er grotere investeringen nodig voor dit gebied. Daarvoor kijken we ook nadrukkelijk naar externe partners.’
Voor het bezoekerscentrum is dergelijke hulp niet nodig, zegt Kuperus: ‘Ik zie wel het nut ervan in dat een ASML in dit gebied investeert, omdat dit bijvoorbeeld werknemers aantrekt die Eindhoven als woonplaats overwegen. Maar Natuurmonumenten zal wat betreft het bezoekerscentrum haar eigen broek ophouden.’
De investeringen in het landgoed worden in ieder geval terugverdiend. Dat liet de gemeente eerder al onderzoeken door het CBS, het RIVM en de Foundation for Sustainable Development (FSD).
Natuurlijke afscheidingen
Natuurmonumenten werd twee jaar terug initieel benaderd om het landgoed te beheren, maar dat paste volgens de organisatie niet. Hierna volgden gesprekken over het ontwikkelen en exploiteren van een bezoekerscentrum.
De natuur op landgoed De Wielewaal wordt momenteel hersteld, waarbij oude takken en dode bomen als natuurlijke afscheidingen worden gebruikt om bezoekers te laten zien waar zij wel en niet mogen komen. Een groot deel van het landgoed moet zo met rust gelaten worden.
Voor de zomer moet er een meer uitgewerkt plan komen voor het bezoekerscentrum. Dit zal naar verwachting in 2026 in bedrijf gaan. In ieder geval moet een deel van het landgoed dan volgens de gemeente al publiekelijk toegankelijk zijn.
Daarover zijn echter nog vragen te beantwoorden. Zo laat de wethouder weten nog te kijken of delen van het landgoed eventueel gesloten zullen zijn tijdens het broedseizoen.