In steden kan vergroening de woningbouw niet bijbenen, blijkt uit een nieuw onderzoek Tekort aan groen in Nederlandse steden van Natuur & Milieu en architecten- en ingenieursadviesbureau Sweco. In de afgelopen vijf jaar daalde het aantal vierkante meters openbaar groen per woning met ruim 24 procent in de 32 grootste Nederlandse gemeenten. Meer dan de helft van de buurten in deze gemeenten voldoet daarmee niet aan de minimale normen voor openbaar groen.
‘Vrijwel iedereen erkent het belang van groene steden en het plezier van een park dichtbij of mooie bomen in de straat. En toch leven steeds meer mensen in buurten van beton, steen en asfalt’, zegt Rob van Tilburg, directeur Programma’s bij Natuur & Milieu.
Het rapport toont aan dat de groei van het aantal woningen niet gepaard gaat met een uitbreiding van groen. Tussen 2019 en 2024 kwamen er in de onderzochte buurten ruim 234.000 woningen bij, terwijl het openbaar groen met 658 hectare afnam.
Van de onderzochte buurten in de 32 grootste gemeenten heeft 54 procent te weinig groen of ontbreekt een aaneengesloten groen gebied van ten minste één hectare. Een buurt is versteend als er minder dan 75 m² openbaar groen per woonadres is of het ontbreekt aan minimaal 1 hectare aaneengesloten groen. Het aantal versteende buurten nam de afgelopen vijf jaar met bijna 8 procent toe.
Volg ook de online expertmeeting van Stichting Steenbreek op dinsdagmiddag. Te gast is Wilma Berends van Natuur & Milieu. Meld je gratis aan voor deze expertmeetings.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert minimaal 75 vierkante meter groen per woonadres en ten minste één hectare aaneengesloten groen in stedelijke buurten. In Nederland voldoet slechts 43 procent van de buurten aan deze norm, een daling van zeven procent vergeleken met 2019.
‘Situatie zorgwekkend in G4’
De situatie is volgens de onderzoekers het meest zorgwekkend in de vier grootste steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, waar 70 procent van de buurten als versteend wordt beschouwd.
‘Dit is geen houdbare situatie’, zegt Van Tilburg. Hij roept overheden op om meer middelen in te zetten voor vergroening. ‘Investeren in groen betekent investeren in volksgezondheid en het voorkomen van hitte en wateroverlast’, aldus de directeur.
‘Met groen kunnen we de temperaturen in steden met enkele graden verlagen en voorkomen dat straten onder water lopen bij stortbuien’, aldus het rapport. ‘Het is een investering in een leefbare toekomst.’ Eerder rekenden experts van Sweco uit dat vergroening van de leefomgeving van een derde van de Nederlandse bevolking het aantal patiënten met ruim 62.000 vermindert.
Groennorm in de Omgevingswet
Om de trend te keren, doen Natuur & Milieu en Sweco meerdere aanbevelingen:
- Landelijke regie: Ontwikkel een nationaal programma voor stedelijke vergroening, met duidelijke normen en financiële ondersteuning.
- Wettelijke groennorm: Neem verplichte groennormen op in de Omgevingswet.
- Investeringen: Maak de baten van vergroening inzichtelijk en stel middelen beschikbaar voor gemeenten via financieringsmechanismen.
Gemeenten kunnen volgens Natuur & Milieu en Sweco zelf bijdragen onder meer door onnodige verharding te vervangen door beplanting en te zorgen voor meer geveltuinen en groene daken. Ook zouden er meer bomen gepland kunnen worden.
De onderzoekers zeggen dat vergroening beter zou moeten worden vastgelegd in het omgevingsplan. ‘Vergroening vraagt om prioriteit’, benadrukt Van Tilburg. ‘Het moet niet afhankelijk zijn van toevallige projecten, maar structureel ingebed worden in beleid en praktijk.’
Hij roept minister Keijzer op om de Woontop op 11 december te gebruiken voor concrete stappen. ‘Een nationale groennorm en duidelijke financiering kunnen het tij keren’, zegt Van Tilburg. ‘Het is tijd om groene ambities te vertalen naar actie.’
In het rapport benadrukken de onderzoekers: ‘Zonder maatregelen verdwijnt het groene hart uit onze steden. En dat zou een onherstelbaar verlies zijn.’