Er is geen goede reden om te wachten met het verduurzamen van de binnenstad van Amsterdam. De gemeente wil het historische centrum als laatste aanpakken, maar onderzoekers van TU Delft en het AMS Institute zeggen dat de stad nu al zou moeten starten met onder meer isolatie, het toepassen van vacuümglas en het afdichten van kieren.
Als alle historische gebouwen in het centrum van Amsterdam zorgvuldig zouden worden gerenoveerd, zou de stad 8 procent van de totale CO2-uitstoot van alle gebouwen in Amsterdam kunnen verminderen, berekenden de onderzoekers van de TU Delft en AMS Institute.
Hiervoor zijn aanpassingen aan de buitengevel van veel gebouwen niet noodzakelijk, terwijl ze wel de uitstoot en energiekosten drastisch omlaag brengen. De onderzoekers reageren hiermee op de Uitvoeringsagenda Duurzaam Erfgoed van de gemeente Amsterdam.
Hiermee wil de gemeente de regels rondom het verduurzamen van monumentale panden en beschermde stadsgezichten juist verruimen. Volgend jaar moet het bijvoorbeeld makkelijker worden om zonnepanelen en warmtepompen om daken van deze panden te plaatsen.
De onderzoekers stellen dat de gemeente en woningeigenaren nergens op hoeven te wachten. ‘Monumenten en andere oude gebouwen zijn misschien ingewikkelder, maar het verbeterpotentieel is vaak veel groter. En we kunnen veel meer doen dan mensen vaak denken’, zegt Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar en hoofdonderzoeker bij AMS.
Isolatie en vacuümglas
De onderzoekers stellen dat onder andere meer flexibiliteit nodig is in de vergunningverlening voor geïsoleerde beglazing. Ook het aanbrengen van een dubbele wandconstructie in monumentale gebouwen zou eerder goedgekeurd moeten worden
Het toestaan van vacuümglas in oudere appartementencomplexen kan bijvoorbeeld leiden tot een extra 33 procent reductie in de vraag naar ruimteverwarming. Dit type glas kost meer, maar het gebruik van HR++-glas als achterwand is een praktisch alternatief om de authenticiteit van de gevel te behouden, aldus de onderzoekers.
Ook het isoleren van de begane grond en het dak, en het afdichten van kieren in combinatie met effectieve ventilatie worden door de onderzoekers genoemd. Alle maatregelen gelden voor bewoonde en onbewoonde gebouwen.
Ook zouden horecazaken, die een groot deel (54 procent) uitmaken van de warmtevraag in het centrum, moeten investeren in ventilatie met warmteterugwinning. De onderzoekers zien een is overstap naar elektrisch koken ‘een must’.
Repetitieve woningtypen
‘Burgers zouden kunnen zien welke energieverbeteringen de grootste waarde bieden voor hun investering, en hoe dicht het hen bij het bereiken van koolstofneutraliteit zou kunnen brengen. ‘Uiteindelijk zouden stadsfunctionarissen verschillende beleidsmaatregelen kunnen toepassen op hele buurten en de potentiële impact kunnen simuleren’, schrijven de onderzoekers.
De gemeente richt zich volgens de onderzoekers voornamelijk nog op ‘grootschalige, repetitieve woningtypen zoals rijtjeshuizen en portiek- en galerijflats.
Mede vanwege het monumentale karakter van Amsterdam Centrum, zijn de huidige plannen voor duurzame warmte erop gericht om de wijk aangesloten te houden op het gasnet, met als doel een vermindering van 70 procent van het aardgasverbruik in 2040.?
Amsterdam heeft als klimaatdoel echter om in 2040 met aardgas te stoppen. De gemeente heeft met aanvullende plannen nog een gat van 30 procent te dichten. In 2050 moet de CO2-uitstoot teruggedrongen zijn met 95 procent.
De gemeente heeft de resultaten van het onderzoek in ontvangst genomen. Het onderzoek kan ook andere gemeenten helpen om impactvolle maatregelen snel te identificeren en te prioriteren.
‘We nemen de adviezen mee in onze communicatie naar eigenaren en gebruikers van monumentale gebouwen om de nodige stappen te zetten voor een duurzame warmtetransitie. Uiteraard blijft de aanpak maatwerk’, zegt Annette ten Doeschate, adviseur en projectleider Duurzaam Erfgoed, Monumenten en Archeologie.
Eind dit jaar komen de onderzoekers nog met een nieuw artikel over dit onderzoek, over geïntegreerde energieplanning voor historische binnensteden in Nederland.