Amsterdammers zijn vanmorgen wakker geworden met een nieuwe mobiele werkelijkheid: op veel wegen in de hoofdstad is 30 kilometer per uur de norm. Ook Haarlem en Utrecht hebben een transitie ingezet van 50 naar 30 kilometer per uur. Dat moet de verkeersveiligheid bevorderen. Het denken over ruimtelijke kansen volgt later.
‘Het is nog te vroeg voor een antwoord’, zegt een woordvoerder van de gemeente Amsterdam als hij wordt gevraagd naar de ruimtelijke implicaties van de snelheidsverlaging op veel wegen tegelijkertijd. Voor de transitie zijn er vijfduizend nieuwe snelheidsborden neergezet en 170 verkeerslichten anders afgesteld. Amsterdam wil zo de veiligheid verbeteren.
Amsterdam is de enige gemeente die in één keer in tientallen straten de snelheid verlaagt. Niet alleen voor automobilisten, maar ook voor fietsers: iedereen moet op veel straten terug naar 30 kilometer per uur. Alleen voor bussen en taxi’s wordt een uitzondering gemaakt op de busbanen.
Het is een experiment om te kijken of weggebruikers in straten die zijn ingericht voor een hogere snelheid inderdaad minder hard gaan rijden. Het is sowieso een plan van de lange adem, zeg een woordvoerder van wethouder Melanie van der Horst van Verkeer, vervoer en luchtkwaliteit, Openbare ruimte en groen, Water en Aanpak Noord.
Autoverkeer terugdringen
De verlaging past in het plan ‘Amsterdam Autoluw‘ en ‘Amsterdam maakt Ruimte’ waarmee de stad verwacht het autoverkeer terug te dringen en wil zorgen voor meer groen. ‘De stad wordt drukker en drukker. Er komen veel auto’s, fietsers en ov bij de komende jaren. Als we niets doen, in ieder geval’, aldus de woordvoerder van Van der Horst.
Er is uiteraard wel nagedacht over de gewenste inrichting. Op wegen zijn uiteindelijk inrichtingsaanpassingen nodig, zoals richels en belijning. Vanwege de hulpdiensten komen er geen drempels en ook zigzaggen rond bloempotten heeft niet de voorkeur van het college van B en W.
Een aantal straten is al wel aan de beurt geweest. Onder meer de Katsburgerstraat is opnieuw ingericht. De weg is smaller gemaakt, waardoor automobilisten langzamer zouden moeten rijden. Sommige geplande herinrichtingen ziokn vertraagd, vanwege de vele regen deze herfst.
Monitoren van gedrag
Van der Horst koos voor andere straten eerst de snelheidsverlaging in te voeren, en daarna te kijken welke maatregelen nodig zijn voor gedragsverandering. Dan kijkt de gemeente ook welke ruimtelijk impact de verlaging kan hebben op de straten.
Want die dertig kilometer maximale snelheid doet wat met de straat, aldus de woordvoerder. ‘Je krijgt een andere sfeer op straat: rustiger en stiller. Het wordt aantrekkelijker om je in de ruimte te bewegen. Dit doet wat met perceptie van ruimte.’
Stap voor stap in Utrecht en Haarlem
Utrecht en Haarlem werken ook aan een transitie van 50 naar 30 kilometer per uur, maar doen dat stap voor stap. De transitie naar een 30 kilometer per uur-weg is onderdeel van het uitvoeren van de Haarlemse Omgevingsvisie en Mobiliteitsbeleid.
De stad wil ruimte maken voor ambities zoals vergroenen en vernatten, een gezonde leefomgeving en de energietransitie. De ruimte daarvoor komt deels uit het mobiliteitsbeleid.
De straten worden vervolgens één voor één heringericht met de HIOR (handboek inrichting openbare ruimte) in de hand. Deze inrichtingsleidraad voor de openbare ruimte wordt momenteel geactualiseerd.
In het wegcategoriseringsplan maakt Haarlem op dit moment geen keus hoe de straten worden ingericht, die naar 30 kilometer per uur gaan. ‘Dit wordt per straat uitgewerkt als deze aan de beurt is voor groot onderhoud en de daarbij behorende herinrichting’, aldus de Haarlemse woordvoerder.
Daarbij kan het ook zijn dat er juist meer ruimte voor mobiliteit komt, geeft Haarlem aan. Bijvoorbeeld als er een opstelruimte of extra baan voor een bus nodig is.
Meer terras dankzij snelheidsverlaging
Die stap-voor-stap aanpak leidde in Utrecht al tot het uitbreiden van de terrassen op de Burgemeester Reigerstraat. Omdat er nu minder hard wordt gereden, kon de stad de terrassen dichter bij de weg laten plaatsen.
Utrecht is al een aantal jaren bezig met het verminderen van autoverkeer in de stad en het ombouwen van vierbaanswegen naar tweebaans ‘stadsboulevards’, met groen tussen de rijbanen. Daarbij volgt vaak ook een snelheidsverlaging.
Net als Haarlem wordt de snelheidsverlaging meestal pas ingevoerd als er sprake is van een herinrichting. ‘We kijken per plek hoe we dat gaan doen en we combineren dat vervolgens met andere werkzaamheden’, laat een woordvoerder van het Utrechtse gemeentebestuur weten.
Voor Haarlem en Utrecht is de stap van Amsterdam om de snelheidsverlaging in een keer te voeren, nog voordat uitgebreid is nagedacht over de herinrichting van de wegen, dan ook spannend.
Mocht dat goed werken, dan kan dat zorgen voor een verandering in de aanpak in andere steden. Zowel Utrecht als Haarlem zeggen de stappen in Amsterdam met grote interesse te volgen.